786
/هنر قطعه ی گم شده ی پازل انقلاب/
مگر جامعهای میتواند بدون قصهنویسی باشد؟
هیچ بیانی نمیتواند تاریخ را مثل داستان و قصه بیان کند. وقتی درباره تاریخ با زبان غیرهنری حرف میزنیم، مثل این است که از فاصله 10 هزار پایی زمین، از شهری عکس برمیداریم. هیچ بیانی مثل بیان این کتاب معروف شولوخف، دُن آرام، نمیتواند انقلاب اکتبر را نشان بدهد. او مثلا فقط به یک منطقه قزاقنشین رفته و از آنجا قضایا را برای ما شرح داده است؛ اما همه روستاها، منطقه قزاقنشین است؛ فرق نمیکند.در سیبری هم قضیه همین است. او ماجرا را برای ما نقل میکند و ما از نزدیک انقلاب را میبینیم. آن کتاب گذر از رنجها... هم همینطور است... اینها جزییات را بیان میکنند. مگر جامعهای میتواند بدون قصهنویسی باشد؟ واقعا انقلاب جزو آن حوادثی است که جز با زبان هنری، اصلا قابل بیان کردن نیست.
انقلاب کمکار!
این انقلاب، با این عظمت و ابعاد و آثار علمی، از لحاظ ارائه مبانی فکری خودش، یکی از ضعیفترین و کمکارترین انقلابها و بلکه تحولات دنیاست!...
وقتی انقلاب اکتبر تحقق پیدا میکند، در طول 10 - 15 سال، آنقدر کتاب و فیلم و قصه و جزوه در سطوح مختلف راجع به مبانی فکری این انقلاب نوشته میشود. یعنی آنها آنقدر نوشتند که همه روشنفکرهایی که بهنحوی از لحاظ فکری با آنها ارتباط پیدا میکردند، از لحاظ فکری اشباع میشدند و بعد یک آدم مثلا دست به قلم و با فکر و روشنفکری، خودش میجوشید و مطالبی، غیر از ترجمههای فراوانی که از آثار آنها میشد، مینوشت. ما چهکار کردهایم؟ کاری که ما در این زمینه کردهایم، واقعا خیلی کم است. گاهی انسان دلش نمیآید که بگوید در حد صفر، چون واقعا کسانی بااخلاص کارهایی کرده‌اند؛ اما اگر نخواهیم ملاحظه این جهات عاطفی را بکنیم، باید بگوییم یک ذره بیشتر از صفر!
11 سال از انقلاب میگذرد؛ خوب بود که صدها نویسنده اسلامی، مبانی انقلاب را بنویسند. ... میبایست تربیت میکردیم، که نکردیم.
انقلاب بیرمان
من گمان میکنم که هیچ تاریخی از انقلاب اکتبر شوروی، نمیتواند گویایی آن رمانهایی را که در باب این تاریخ نوشته شده، داشته باشد. اگر شما این رمانها را خوانده باشید، میفهمید چه میگویم. مثلا رمان دُن آرام را در نظر بگیرید. نمیدانم شما آقایان این رمان را خواندهاید یا نه. این رمان، یکی از رمانهای تبلیغاتی مارکسیستها در دوران اختناق رژیم شاه بود. این کتاب با اینکه رمان بود، اما بهعنوان تبلیغ آن را به همدیگر میدادند و مطالعه میکردند! ... اینها بهقدری خوب نوشتند و انقلاب را خوب تصویر کردند که شما در این کتابها میتوانید ابعاد این انقلاب به آن عظمت را پیدا کنید. البته نقطه ضعفهایش را هم در همین کتابها میشود فهمید؛ اگرچه آنکه نوشته، بهعنوان نقطهضعف ننوشته است. ما در این مقوله چه نوشتیم؟ البته چرا، یک چیزهایی نوشته شده است؛ البته آنهم درباره همان چند صباح قبل از ورود امام به ایران، که آنهم خلاف واقع و دروغ است! ما که در این انقلاب و در این کوچه و خیابانهای تهران و جاهای دیگر بودیم، آن کتاب را که میخوانیم، میبینیم دروغ نوشته شده است؛ طبق نظرات خودشان برداشتند یک چیزهایی نوشتند.
جلال سرآمد رماننویسهای ایرانی
از اول قرن شمسی جاری، یعنی از 60 - 70
سال گذشته تاکنون، ما به نویسندگان رمانهای خودمان که نگاه میکنیم، ...
میبینیم که اینها واقعا بیهنرند؛ یعنی مایههایی دارند، اما به هیچوجه
قابلمقایسه با رمانهای مطرح در دنیا نیست. البته بعد نوبت به امثال
آلاحمد که می‌رسد، آن واقعیتها و آن سوز دل و آن انگیزه و آن ایمان، وضع
را بهتر میکند. طبق تشخیص من و تا آنجا که من میشناسم، رمان آلآحمد،
انصافا سرآمد رمانهای فارسی ماست؛ از همه اینهای دیگر بهتر است؛ و الا
دیگران که نوشتند، چیزی ننوشتند. چنانچه شما این نهال جدید و این جهت نو
را دنبالگیری کنید، همانچیزی خواهد شد که ما امروز احتیاج داریم؛ یعنی
رمان و قصهنویسی ایران را به آن رشد و تعالی خواهد رساند.
چند پاراگراف بالا بخشی از کتاب دغدغه های فرهنگیست.
هر چند که حساسیت شخصی و گرایش های فردی، آنچنان اهمیت و ارزشی ندارد. آنچه مهم است، این است که ما ببینیم واقعا فرهنگ چه تأثیری در سر نوشت کشور دارد.
کتاب دغدغه های فرهنگی با تبیین دیدگاه های رهبری در خصوص فرهنگ منتشر شده است. این کتاب که به همت مرکز صهبا گردآوری و تنظیم و از سوی مؤسسه جهادی منتشر شده، شرح مزجی یکی از سخنرانی های محوری ره بر در سال 1373 است که با استفاده از دیگر صحبت های ایشان شرح و تدوین شده است.
مَزج به معنای ترکیب و آمیختگی است و وقتی متن با شرح متن، به گونه ای در هم بیامیزند که متنی جدید به وجود بیاید، به این گونه شرح، مزجی می گویند. کتاب های زیادی وجود دارند که به روش شرح مزجی نوشته شده اند که از جمله آنها می توان به کتاب شریف شرح لمعه شهید ثانی رحمه الله اشاره کرد.
در کتاب دغدغه های فرهنگی، کلیه کلمات کلیدی استفاده شده از سوی ره بر، استخراج شده و در مورد بعضی کلمات تحقیق محتوایی انجام گرفته است. تحقیق محتوایی همان شرح ترکیبی متن محور را تشکیل می دهد و برای شرح متن محوری، از بیانات خود ایشان استفاده شده است.
در این کتاب متن صحبت که تاریخ مشخصی دارد با قلم درشت تر و متونی که به عنوان شرح اضافه شده با قلم ریزتر و تاریخ هر سند نیز در پایان آن مشاهده می شود.
عناوین این کتاب در نه فصل تدوین شده است که عبارتند از «طرح دغدغه»، «منشأ انقلاب اسلامی»، «فرهنگ و هنر ایران و انقلاب»، «جریان روشنفکری بیمار»، «جریان روشنفکری و انقلاب»، «تهدیدات درونی»، «تهدیدات و تهاجمات بیرونی»، «توقع انقلاب از جبهه فرهنگی» و «استنتاج» .
مطالب مرتبط
نسبت هنر و دین
کتاب آه
